Gewone raket

Wie in deze tijd van het jaar naar planten kijkt stelt vast dat ze er vaak moe en versleten uitzien, alsof ze zitten te wachten op de komende winter. Je zal verbaasd zijn een plant te vinden die er fris groen en nieuw uitziet. Hij lijkt net klaar om te bloeien: de gewone raket. 

Doet de naam ‘raket’ jou ook denken aan de ruimtetuigen van Nasa en Elon Musk? Mij in ieder geval wél.  En toch heeft de Gewone raket niets te maken met ruimtevaart. Deze soort uit de Kruisbloemenfamilie is echt één van de meest algemene planten die je kan vinden. Hij is inderdaad heel ‘gewoon’. Je hoeft de deur maar uit te gaan en je komt hem al tegen. (Al vrees ik dat veel mensen hem dan nog niet opmerken). Het is een echt ruigtekruid. Hij houdt van warme, droge plekjes, dus je kan hem evengoed op de stoep tegen een huisgevel aantreffen. We vonden een mooi exemplaar tegen de muur van een garage en langs de kademuren van de Coupure in Brugge. Gewone raket heeft ook een voorkeur voor straatjes waar honden worden uitgelaten. Creatieve plantkundigen hebben daarvoor een welluidende naam bedacht: plasplaatsplanten. Probeer dat maar eens tien keer snel na mekaar uit te spreken! Een echte tongbreker.

De Gewone raket (Sisymbrium officinale) is een plant uit de Kruisbloemenfamilie (Brassicaceae).  Hij werd ook geclassificeerd in een ander geslacht, daarom wordt hij soms ‘Erysimium officinale’ genoemd. Je kan hem moeilijk verwarren met zijn neven en nichten uit de Kruisbloemenfamilie (die anders vaak heel goed om mekaar lijken). Het is een 30-80 cm hoge, kruidachtige plant. Door de vertakkingen doet de raket enigszins aan een kandelaar denken. De kleine, gele bloemetjes zijn slechts 3 tot 6 mm in doorsnee. De hauwtjes zijn smal, 1 à 2 cm, en liggen opvallend tegen de stengel aangedrukt.

Raket komt namelijk van het Franse ‘roquette’, dat is afgeleid van het Latijnse ‘eruca’, de naam voor een koolplant. We vinden dat ook terug in het woord ‘rucola’. Het is inderdaad een familielid.  Sisymbrium komt van het Oudgriekse ‘sisymbrion’, waarmee verschillende aromatische planten werden aangeduid (munt of waterkers). Officinale betekent ‘geneeskrachtig’ of ‘uit de apotheken’.  Dat duidt al onmiddellijk op de vele geneeskrachtige eigenschappen die aan dit kruid toegeschreven worden.

Eén van de beter bekende toepassingen van het kruid is voor de behandeling van heesheid. Gewone raket is trouwens het werkzame bestanddeel in de bekende Euphon siroop of zuigpastilles. Om die reden wordt de Gewone raket ook wel het “zangerskruid” genoemd. In het Frans luidt een bijnaam trouwens ook “herbe aux chantres”, wat teruggaat op Matthias Lobelius (1538-1616) die schreef dat zangers de bladeren van het kruid dienden te gebruiken ‘om hun stem weer helder en klinkend te krijgen‘. Over de medicinale toepassingen zullen we het later in een afzonderlijke bijdrage uitgebreider hebben.

Deze plant wordt in heel Europa ook gekweekt vanwege zijn eetbare bladeren en zaden. Het wordt veel gebruikt als specerij in Noord-Europa, met name in Denemarken, Noorwegen en Duitsland. De bladeren kunnen worden verwerkt in soepen, sausen, salades en omeletten. De zaden zijn gebruikt om mosterdpasta’s te maken.

Het is een waardplant voor: Oranjetipje (Anthocharis cardamines) en Groot koolwitje (Pieris brassicae)

Bronnen:

Elseviers Gids van Eetbare en Geneeskrachtige planten, dr. Edmunt Launert, ISBN 90 1004373 8

https://www.floravannederland.nl/planten/gewone_raket

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gewone_raket

Herbarium, gids voor plant en tuin