24 oktober 2023

Waarom het perzikkruid niet naar perzik smaakt…

Een plant die je in de stad vaak op de stoep, tegenaan huisgevels, in de straatgoot of op braakliggende terreinen aantreft is het perzikkruid (Persicaria maculosa). Het is een algemeen voorkomende, eenjarige plant die houdt van stikstof- en fosfaatrijke grond. Vandaar dat hij niet zelden te vinden is in straatjes en op pleintjes waar het baasje de hond uitlaat, en er wel eens een ‘hondendrolletje’ te vinden is. Feitelijk moet het baasje de drol plichtsgetrouw verwijderen, maar dat gebeurt in de stad helaas niet altijd.

Duizendknoopfamilie

Perzikkruid behoort tot de duizendknoopfamilie, net zoals de bekende tuinplant adderwortel en de gevreesde, invasieve exoot Japanse duizendknoop. Maar geen paniek! Perzikkruid is totaal ongevaarlijk. Het is niet moeilijk om te begrijpen waar de familienaam vandaan komt. Bij elke vertakking en op de plaats waar een blad begint is een verdikking van de stengel te zien. Dat zijn de ‘knopen’. Tel ze niet, het zijn er geen duizend. In dat opzicht is de familienaam ‘duizendknoop’ lichtelijk overdreven, en was ‘veelknopigenfamilie’ misschien beter geweest.

Het ’tuitje’

Rond elke knoop groeit een vliesje dat het ‘tuitje’ genoemd wordt. Deze ‘tuitjes’ zijn rond de stengels vergroeide steunblaadjes die typisch zijn voor de duizendknoopfamilie. Het tuitje is bij het perzikkruid met korte haren bezet. En dat is meteen het belangrijkste verschil met de beklierde duizendknoop (Persicaria Lapathifolia) die er sprekend op gelijkt. Bij deze laatste ontbreken de haartjes aan het tuitje.

Foto: Flora van Nederland: https://www.floravannederland.nl/planten/perzikkruid

Vandaar dat je – als je de app Obsidentify gebruikt – steevast perzikkruid x beklierde duizendknoop als resultaat te zien krijgt, want die kleine haartjes zijn op een gewone foto niet te zien. Met een loepje of op een macrofoto is dat wel het geval.

Als kind durfde ik wel eens aan de rozerode bloempjes zuigen om te zien of ze inderdaad naar perzik smaken. Maar dat was – tot mijn grote ontgoocheling – niet het geval. De etherische olie geeft een scherpe smaak aan de plant.

De geslachtsnaam ‘Persicaria’ slaat op de vorm van het blad. Ze lijken op die van de perzik. Dus proef er niet van, het smaakt totaal niet naar perzik. Op de bladeren is vaak een hoefijzervormige, zwarte vlek te zien.

Christusbloed

Andere volksnamen zijn onder andere christusbloed en krödde. De legende wil dat er perzikkruid groeide onder het kruis waaraan Jezus stierf. Daarbij zouden er enkele druppels bloed op de bladeren zijn gevallen. Zo komt het dat zo’n onaanzienlijk onkruidje nog steeds de levende herinnering vormt van deze gebeurtenis – op ieder blad zijn nog steeds twee donkerrode vlekken te zien. Het wordt soms Jezusgras genoemd.

Perzikkruid in de schilderkunst

Je vindt het perzikkruid soms terug in de schilderkunst. Bijvoorbeeld op het schilderij Madonna tussen vier heiligen, van Rogier van der Weyden, circa 1453 – 1460 (© Städel Museum, CC Wikimedia Commons.) Het tweede plantje rechts van de vaas.

*Rogier van der Weyden, Madonna tussen vier heiligen, ca. 1453 – 1460 © Städel Museum, CC Wikimedia Commons*

Culinair en medicinaal gebruik

Ondanks de wat scherpe smaak is het perzikkruid in beperkte hoeveelheid gewoon eetbaar is. De jonge blaadjes kunnen rauw in de sla of als spinazie klaargemaakt worden. Ook de bloemen en zaden zijn eetbaar. Hoewel niet bekend is of perzikkruid lichtgevoeligheid bij mensen veroorzaakt, hebben sommige leden van de duizendknoopfamilie wél een dergelijk effect.

Perzikkruid, bloempjes, tuitje — De bloempjes van het perzikkruid

Veel soorten bevatten ook oxaalzuur die de kenmerkende citroenachtige smaak geeft. Hoewel deze stof niet giftig is kan ze andere mineralen binden, waardoor deze niet meer beschikbaar zijn voor het lichaam en tot mineralentekorten leiden. Dat gezegd hebbende, bevatten een aantal veel voorkomende voedingsmiddelen – zoals zuring en rabarber – ook oxaalzuur en de bladeren van de meeste leden van dit geslacht zijn voedzaam en nuttig om in gematigde hoeveelheden te eten. Door de bladeren te koken, wordt het gehalte aan oxaalzuur verminderd. Mensen met een neiging tot reuma, artritis, jicht, nierstenen of hyperaciditeit moeten extra voorzichtig zijn als ze deze plant in hun dieet opnemen.

Perzikkruid heeft vele toepassingen in de traditionele kruidengeneeskunde. Verschillende studies hebben aangetoond dat extracten en geïsoleerde metabolieten van deze plant antimicrobieel, antikanker en antioxidant zijn.