Korstmossen (deel 8) – Open rendiermos

Tot nog toe hadden we het voornamelijk over korstvormige korstmossen (bvb. muurschotelkorst, plat dambordje en kalkschotelkorst) en bladvormige korstmossen (bvb. groot dooiermos, witstippelschildmos en heksenvingermos). Maar er zijn ook korstmossen die een struikvormige structuur hebben. Een voorbeeld hiervan is het open rendiermos.

Open rendiermos  (Cladonia portentosa) is een korstmos uit de familie Cladoniaceae. Het groeit op hout en op de grond. Het is het meest algemene rendiermos in de binnenduinen, heide en stuifzanden. In de stad moet je open rendiermos dus niet meteen gaan zoeken, en al zeker niet in drukke winkelstraten of platgetreden paden. Maar voor de volledigheid willen we het hier toch bespreken.
We vonden het rendiermos in een stukje heidereservaat in Ryckevelde bos in de onmiddellijke buurt van  Brugge.

Een echte survivor

Cladonia portentosa komt in verschillende regio’s over de hele wereld voor. Het vormt dichte, getufte matten die lijken op miniatuurbossen. Dit korstmos bestaat eveneens uit een symbiotische relatie tussen een schimmel en een alg of cyanobacterie. Het is een langzaam groeiend organisme dat gedijt in barre omstandigheden, zoals lage temperaturen en bodems die weinig voedingsstoffen bevatten.

Rendiermos kan onder extreme omstandigheden overleven. Koude, droogte, hitte, het lijkt dit ‘plantje’ absoluut niet te deren. De naam zegt het al: rendiermos dankt z’n naam aan de gelijkenis met rendiergeweien, en niet aan het feit dat rendieren ze in strenge winters eten. Dit doen ze niet eens graag, want rendiermossen zijn bitter en er zit weinig voedingswaarde in. 

Rendiermos-soorten produceren usninezuur. Men neemt aan dat het de korstmossen tegen ultraviolette straling beschermt en door zijn intens bittere smaak korstmossen beschermt tegen begrazing.

Rendieren eten eigenlijk alleen maar korstmossen als ze echt niets anders kunnen krijgen. Maar dat is op veel plekken in het noorden van de Scandinavische landen iedere winter het geval. 

Nota: op sommige websites wordt precies het tegenovergestelde gesuggereerd. (Zie: “In sommige gebieden, zoals in Lapland, is rendiermos het hoofdvoedsel van het rendier.” Wikipedia)

Kenmerken

Het open rendiermos heeft een sterk vertakt, struikvormig uiterlijk, waarvan de takken hol zijn. De toppen zijn naar alle kanten gericht en er bevinden zich geen blaadjes aan de takken. De kleur van het korstmos is groengrijs. Vruchtlichamen worden zelden gevormd.

Gebruik

Afgezien van zijn ecologische betekenis, wordt open rendiermos in sommige culturen ook gebruikt in de traditionele geneeskunde. Vanwege zijn uiterlijk wordt het soms gebruikt in kerststukjes.  De gevoeligheid van dit korstmos voor veranderingen in het milieu maakt het een onderwerp van wetenschappelijk onderzoek voor het monitoren van de gezondheid van ecosystemen en de gevolgen van klimaatverandering.

Hoewel het historisch gezien voor verschillende doeleinden is gebruikt door inheemse volkeren, zoals isolatie, beddengoed en rookvlees, wordt het niet vaak aangewend, tenzij bijvoorbeeld in bloemstukken en miniatuurbouw.

Rendiermos behoort tot de korstmossen die van nature groen of grijs van kleur zijn. Rendiermos volledig ondergedompeld in een verf op waterbasis en is niet schadelijk voor dier en milieu. Men kan  er prachtige mos schilderijen, kerst- of bloemstukjes mee maken!
Het is online verkrijgbaar. (Zie bronnen)

Medicinale toepassingen

Hoewel rendierkorstmos binnen sommige culturen in de traditionele geneeskunde gebruikt werd, is het belangrijk op te merken dat wetenschappelijk bewijs voor specifieke medicinale toepassingen zeer beperkt is. Het traditionele gebruik van rendierkorstmos varieert tussen verschillende inheemse gemeenschappen. Enkele mogelijke medicinale toepassingen die worden toegeschreven aan rendiermos zijn:

• Ontstekingsremmende eigenschappen: Sommige traditionele toepassingen omvatten het gebruik van rendiermos om ontstekingen te verminderen en gerelateerde symptomen te verlichten.

• Wondgenezing: in sommige culturen is rendierkorstmos lokaal gebruikt op wonden of verwondingen om genezing te bevorderen.

• Ademhalingsaandoeningen: Er is gesuggereerd dat rendiermos kan worden gebruikt om ademhalingsproblemen aan te pakken, maar de wetenschappelijke validatie van deze bewering ontbreekt.

• Voedingssupplement: Rendiermos is een bron van voedingsstoffen en in sommige regio’s is het geconsumeerd als voedingssupplement, vooral in tijden dat andere voedselbronnen schaars zijn.

Disclaimer

Het is van cruciaal belang om de medicinale toepassingen van rendiermos met de nodige voorzichtigheid te benaderen en te overleggen met deskundigen in de gezondheidszorg. Hoewel traditionele kennis inzichten kan verschaffen, is wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk om de effectiviteit en veiligheid van het gebruik van rendiermos voor medicinale doeleinden te valideren en te begrijpen. 

Bronnen en meer informatie

https://nl.wikipedia.org/wiki/Open_rendiermos

Rendiermos kopen

https://www.bol.com/be/nl/s/?searchtext=rendiermos