Wilde planten in de stad
Look-zonder-look! Het klinkt een beetje als ‘zomer-zonder-zon’, ‘stad-zonder-straat’ of ‘BIB-zonder-boek’. Het is er, maar … het is er niet. Waar haalt deze plant haar naam vandaan? Dat merk je onmiddellijk als je de blaadjes tussen de vingers wrijft. Dan komt er inderdaad een typische knoflookgeur vrij. …
Dit artikel werd geschreven door Nele Odeur op haar website Scent & Spice. https://www.scentandspice.nlWe danken Nele voor de toestemming om het artikel over te nemen; en we kunnen haar website warm aanbevelen. “Als etnobotanica heb ik wetenschappelijke kennis over het gebruik van planten, als kruidenkundige weet ik …
Het gebruik van herderstasje als voedsel gaat tenminste 8000 jaar terug. De bloemen en de zaadbeursjes zijn geschikt als mild-pittige eetbare versiering. De bloemknoppen en het bovenste deel van de bloemstengel vormen van maart tot juni een malse bakgroente of een pittige toevoeging aan salades. Je kunt ze ook marineren in notenolie en zout.
Als je bekend bent met planten in de kruisbloemenfamilie – waarvan de meeste eetbaar zijn – zul je de pittige smaak herkennen. De zaden en de wortel zijn ook eetbaar en pittig. Zorg ervoor dat je de plant op een niet verontreinigde locatie oogst. Ik zou ook niet meteen exemplaren uit de straatgoot gebruiken in de keuken. Daarvoor ga je beter naar iemand die biologisch tuiniert. Hij/zij zal blij zijn dat je zijn tuintje ‘onkruidvrij’ maakt. En er is beslist nog veel meer dan herderstasje te vinden. Denk bijvoorbeeld maar aan knopkruid.
De bladeren van het herderstasje smaken naar andere kerssoorten of wilde kool. Deze vruchten, die er uit zien als kleine hartjes (of als het tasje van een herder), kunnen rauw worden gegeten en hebben een nootachtige, kruidige smaak die perfect is voor salades. De zaden zijn van oudsher gebruikt als vervanging voor mosterd en bevat ook de gezonde mosterdolieglycosiden of glucosinolaten. Deze werken stimulerend op de spijsvertering en hebben een sterk prikkelende ( ook vaak irriterende) werking op de huid en slijmhuid.
Ze zijn kenmerkend voor de kruisbloemigen, zoals zwarte en witte mosterd, mierikswortel, verschillende koolsoorten, waterkers, enz…
De blaadjes kunnen – rauw of gekookt – worden gegeten (ruw is gezonder). De jonge, verse bladeren zijn een smakelijke aanvulling bij salades. De bladeren zijn een kers- en koolvervanger die, als ze iets ouder zijn, een peperachtige smaak krijgen. De bladeren zijn over het algemeen het hele jaar door oogstbaar en kunnen worden gedroogd voor later gebruik. De bloeiende scheuten kunnen ook gegeten worden. De zaden zijn echter zo klein dat je veel geduld moet hebben om ze te verzamelen. De wortel is ook eetbaar; gedroogd en gemalen kan hij worden gebruikt als gembervervanger.
Er werd mij ooit verteld dat de bloempunten als tussendoortje kunnen gegeten worden tijdens een lange wandeling. Dat moet ik onthouden.
Herderstasje is een vrij veel voorkomende groente in verschillende Aziatische keukens.
In het vroege voorjaar, voordat de bloemstelen verschijnen, zijn de jonge bladeren goed in salades of gekookt als groente – doe ze in een losjes bedekte schaal met een beetje water, wat champignons en een takje of twee tijm, magnetron het 4 minuten op hoog en serveer met boter.
De malse bladeren en zachte scheuttoppen kun je van maart tot juni als gestoomde groente of als spinazie bereiden. Je kunt ze echter ook in salades snijden of rauw op brood en pizza serveren. Vooral in het voorjaar kan je de bladeren gebruiken in salades. (Later worden ze bitterder). Het bezit een aparte, pittige smaak: je moet ervan houden!
De bladeren kunnen gedroogd worden om er later thee van te zetten De smaak doet een beetje denken aan tuinkers en rucola. De wortel smaakt naar gember (bron: Eetbare wilde planten, ISBN 978-90-77463-25-3, pg 159).
Let op: De zaden en bladeren van het herderstasje bevatten – zoals hierboven geschreven – verbindingen die glucosinolaten worden genoemd en die irritatie van de maag kunnen veroorzaken wanneer ze in grotere hoeveelheid worden geconsumeerd. Glucosinolaten komen vooral voor in de kruisbloemenfamilie. De planten gebruiken deze secundaire metabolieten als een natuurlijk pesticide en als verdediging tegen planteneters. Ze zijn ook de oorzaak van die bittere of scherpe smaak van soorten uit de kruisbloemenfamilie.
Op het internet zijn diverse bereidingen met herderstasje te vinden.
Het zaad is een vogel- en kippenvoer. De plant absorbeert overmatige zouten uit de grond en kan worden geplant op zout/moerasachtig land om het terug te winnen door het zout op te nemen en de grond te ‘zoeten’.
Nat zaad is giftig voor muggenlarven en kan, wanneer het in het water wordt gebracht, mogelijks helpen om muggen onder controle te houden.
Ritueel gebruik: Vroeger geloofde men dat kinderen die nieuwe tandjes kregen de plant rond hun hals moesten hangen.
Vermijd het gebruik van herderstasje tijdens de zwangerschap want het kan de weeën van de baarmoeder stimuleren. Ook niet gebruiken bij borstvoeding. Niet gebruiken door kinderen jonger dan 2 jaar. Voorzichtigheid is geboden bij lage bloeddruk of zwakke pols.
De plant absorbeert zware metalen. Zorg er dus voor dat je het niet uit verontreinigde grond oogst. Zie ook hierboven.
De informatie op deze website is alleen voor educatieve doeleinden. Deze site vertelt alleen over het traditionele gebruik van specifieke planten zoals vastgelegd door de geschiedenis heen. Vraag altijd advies aan een arts. Lees daaromtrent altijd de disclaimer onderaan deze pagina en elders op deze website.
https://www.ediblewildfood.com/shepherds-purse.aspx
https://basmati.com/2019/07/17/meet-weeds-shepherd%25E2%2580%2599s-purse-food-medicine
https://www.herbrally.com/monographs/shepherds-purse
https://www.botanical.com/botanical/mgmh/s/shephe47.html
https://www.purplesage.org.uk/profiles/shepherdspurse.html
https://www.schwabepharma.be/plantenlexicon/detail/plant/herderstasje/
Veel mensen hebben vroeger als kind wel eens geproefd van paardenbloem, en dus krijg ik vaak de vraag of de plant eetbaar is. Inderdaad, alle delen van deze plant zijn eetbaar. Jonge bladeren kan men eten als groente of in salade verwerken. Het blad werkt …
Ik wil even een podium geven aan Andrea Bleeker. Andrea is herboriste. Op haar website “Kruidengeheimen” vindt u heel wat culinaire en medicinale toepassingen van wilde planten. “Na het volgen van een 3-jarige opleiding Kruidengeneeskunde (2007) heb ik een grote kruidentuin aangelegd. Hier ben ik …
Er zijn drie soorten rozen die rozenbottels voortbrengen. De hondsroos of Rosa canina wordt zowat een à 3 meter hoog. Ze bloeit van juni tot en met juli met een wonderlijke zoete geur. De bloemen zijn wit tot roze en zijn 1,5 à 2 cm groot. De naam hondsroos verwijst naar het gebruik tegen hondsdolheid.
Een andere rozensoort is de Rosa rugosa of rimpelroos. Ze wordt zo genoemd omdat ze diepliggende nerven heeft waardoor ze gerimpeld lijken. Deze roos heeft zeer stekelige stengels, gebruik dus best handschoenen van goede kwaliteit. De Rosa rubignon of eglantier is de derde rozensoort.
Al deze rozen brengen rozenbottels voort die we nu zullen bespreken. De Rosa rubignon of eglantier is eigenlijk een wilde inheemse rozenstruik. Het blazoen van de Rederijkerskamer ‘In Liefde bloeyend’ te Amsterdam (1516-1632) was: “Christus gekruisigd aan een wilden rozenboom; weshalve deze kamer meestal de Englentier werd genoemd, of ook wel: ‘Het Jueghdely.” (Oude spelling)
Ze kunnen duizend jaar oud worden. De laatste wordt zowat twee meter hoog. Haar bloeitijd is van juni tot augustus met rozerode bloemen en een wit centrum. Van alle rozenstruiken kunnen de bottels opgegeten worden. Als je ooit verdwaald geraakt – wat we jou niet toewensen uiteraard – en je moet je zien te redden: eet gerust rozenbottels want het is een echte ‘overlevingsplant’. De rozenbottels verschijnen na de bloei van de struik. Arabieren en polaire bewoners maken een soort van pemmican.
Rozenbottels zijn ware vitaminebommetjes.
Naast heel veel vitamine C, bevatten ze ook vitamine B1, B2, B3, B5, C, E en K. En de volgende mineralen: boron, calcium, chloor, chroom, fosfor, kalium, koper, magnesium, silicium, ijzer, zink en zwavel.
En nog andere belangrijke stoffen zoals looistoffen, anthocyanen, koolhydraten, pectine, vezels, betacaroteen, lycopeen en zeaxanthine.
De ‘Rosa rugosa’ levert wel de dikste bottels op. Je oogst de bottels best na de eerste vorst. Ze bevatten twintigmaal méér vitamine C dan een sinaasappel. Wie vermoeid is of lichaamszwakte ondergaat, neemt 2 lepels gedroogde pulp van rozenbottels, laat het enige tijd trekken in koud water, filteren en lichtjes opwarmen. Best niet koken om de vitamine C niet te vernietigen. Ze bezit samentrekkende eigenschappen en wordt dus ook gebruikt tegen diarree.
Witte vloed is een vrouwenaandoening en kan door spoelingen verholpen worden. Reeds dertig eeuwen lang gebruikt men in China rozenbottels bij urinaire problemen. De thee is urinedrijvend. Rozenbottels bevorderen het immuunsysteem en is ook ontstekingsremmend. Het wordt daarom ingezet tegen artrose en artritis. 82 % van de mensen hebben na 3 weken dermate verlichting van hun pijnen dat pijnstillers kunnen afgebouwd worden. Door het diuretisch of urinedrijvend effect is het ook bloedzuiverend en bestrijden rozenbottels ook vochtophopingen. De bottels zijn ook licht laxatief.
Moedertinctuur
Wanneer je tinctuur maakt van de rozenbottels dan trekken de geneeskrachtige stoffen van de bottels in de alcohol en het water. Deze tinctuur kun je dan innemen wanneer je erg moe en futloos bent of een vitaminegebrek hebt. Ook kun je deze tinctuur prima gebruiken ter voorkoming van verkoudheid of griep. Of wanneer je aan het herstellen bent van een ziekte. Neem 3 x 40 druppels per dag.
De tinctuur is ook in de handel verkrijgbaar.
Infuus
2,5 gram gestampte rozenbottels overgieten met kokend water en 10 à 15 minuten laten trekken. Zeven en eventueel wat honing aan toevoegen. Gezondheid
Wijn
1 kg rozenbottels in stukjes snijden, 500 gram suiker, 3 liter witte droge wijn. Dit mengsel 8 dagen marcereren (trekken), filteren. 1 à 3 glaasjes per dag drinken.
Rozenbottelolie:
De Rosa rubignon bevat 78 % meer essentiële vetzuren dan de Rosa canina en is daarom beter geschikt voor gebruik in de cosmetica. Ze wordt dus gebruikt om het regenereren van littekenweefsel en rimpels. Het is een natuurlijke derivaat van vitamine A en helpt in de opbouw van nieuwe huidcellen. Rozenbottelolie is uiterst geschikt voor de huid maar kies een natuurlijk product zonder synthetische pesticiden.
Tekst: Broeder Yvan Jacques, herborist
De informatie op deze website is enkel bedoeld voor educatieve doeleinden.
De auteur is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. De auteurs kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord.
Er kan altijd interactie zijn met de klassieke geneesmiddelen.
Deze site vervangt geen deskundig advies voor medische behandeling. Raadpleeg altijd een deskundig zorgverstrekker of arts.