22 april 2024

Deens lepelblad

Deens lepelblad (Cochlearia danica) is een eenjarige plant die behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae). De soort komt voor op strandvlakten, in duinen en op dijken. De laatste jaren komt de plant steeds vaker voor langs wegen die in de winter gepekeld worden.

Deens lepelblad staat nu (einde maart) volop in bloei. Toch zal je het plantje niet moeten zoeken in natuurgebieden, weides, parken of plantsoenen. Het is een zogenaamde pekeladventief. Een adventief is een plant of dier, die door menselijke toedoen op een andere plek is terecht gekomen en zich daar heeft gevestigd.

Bij een pekeladventief moet de oorzaak gezocht worden bij het strooien van zout op de wegen. Je vindt het vooral langs drukke wegen, middenbermen en ook in zijn natuurlijk milieu, de kust.

Ik fotografeerde de plant aan de Zwartzustersvest en op de middenberm van de Zandpoortvest (Mechelen).

Een plant die je vaak in het gezelschap van Deens lepelblad tegenkomt is hertshoornweegbree. Ook in het gezelschap van deze 2 soorten zag ik op de middenberm van de Zandpoortvest de gewone reigersbek, vroegeling, kluwenhoornbloem, paarse dovenetel en de paardenbloem. Ook een aantal mossen voelen zich daar goed thuis.

Het Engels lepelblad en het echt lepelblad zijn twee andere soorten binnen dezelfde familie.

Naamgeving

De Nederlandse naam is ontleend aan de vorm van de bladen. Cochlearia komt van het Latijnse cochlea: lepel, dit slaat op de vorm van de onderste bladen van het Echt lepelblad Danica = Deens. Danica verwijst naar Denemarken.

Engels: Danish scurvygrass
Frans: Cochléaire danoise
Duits: Dänische Löffelkraut

Beschrijving

De kieming van de plant gebeurt in de herfst. Het kleine kiemplantje vormt dan een rozet met lang gesteelde, vlezige bladeren. Die vlezigheid is een aanpassing van zoutminnende planten om vochtonttrekking door de zoute omgeving tegen te gaan.

Na de winter ontwikkelt zich uit de rozet een of meer stengels die meestal niet langer worden dan zo’n 20 cm. De geribde stengels zijn donkergroen tot sterk rood aangelopen en al dan niet vertakt. De stengels en de vertakkingen eindigen in bloeiwijzen. De vorm van de vlezige bladeren is breed eirond tot driehoekig. Ze zijn niet stengelomvattend.

Bloei

De bloemen zijn wit of soms licht lila. De vier kroonbladen zijn ongeveer 3 mm lang. De vier afstaande kelkbladen zijn paarsachtig. Elke bloem heeft zes meeldraden.

Na de bevruchting ontwikkelt zich een 3-6 mm grote hauw, die ei- tot bolvormig is. De zaden zitten in twee hokken. Als de zaden rijp zijn gaan de kleppen open. De vliezige tussenschotten blijven dan nog geruime tijd aan de stengels hangen.

Bloem van Deens lepelblad — *Foto © Nic Carsauw*

Culinair

De plant is geschikt als wintergroente voor in de salade of andere gerechten. Het heeft een pittige smaak, vergelijkbaar met waterkers. Je kan de plant gemakkelijk kweken, dus niet plukken in het wild!

Medicinaal

De plant werkt bloedzuiverend en eetlust bevorderend. Deens lepelblad is rijk aan vitamine C. Het was een probaat middel tegen scheurbuik. De plant, die ook te vinden is in subarctische gebieden, zoals Spitsbergen, was daarom van groot belang voor de walvisvaarders.