15 oktober 2025

Gestreepte witbol

Zacht behaard gras met een verrassend rijke ecologie

Gestreepte witbol (Holcus lanatus) is een algemeen voorkomend gras dat je vrijwel overal in Europa aantreft: in wegbermen, graslanden, gazons, ruigten en aan bosranden. Hoewel ze vaak wordt beschouwd als ‘gewoon gras’, is het in werkelijkheid een uitgesproken soort met zachte beharing, opvallende bloeiwijzen en een belangrijke ecologische functie.

Botanische kenmerken

Gestreepte witbol is een overblijvend gras dat 30 tot 100 cm hoog kan worden. De stengels en bladeren zijn opvallend zacht behaard, een zeldzaamheid onder grassen. De bladeren zijn breed en grijsgroen; ze voelen bijna wollig aan, wat de plant een zilverachtig aspect geeft — zeker bij dauw.

De bloeiwijze is een losse, pluimvormige aar die zich bij het rijpen opent en een lichtroze tot paarsige zweem krijgt. De bloei loopt meestal van mei tot juli. De pluimen zijn sierlijk en blijven lang staan, ook nadat de bloei voorbij is.

Het gras draagt de naam ‘gestreepte’ witbol omdat de aartjes fijne lengtestrepen vertonen, zichtbaar onder een loep. De ‘witbol’ verwijst naar de vaak bleke, lichtgrijze gloed over de bloeiwijze.

Verspreiding en standplaats

Gestreepte witbol is inheems in Europa, maar is ook geïntroduceerd in Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en andere gebieden. Ze groeit het best op voedselrijke, vochtige bodems, en is bestand tegen betreding en maaien. Ze is een typische soort van verarmde weiden, bermen, slootkanten en open plekken in loofbos.

In Vlaanderen en Nederland is het een van de meest voorkomende grassen in extensief beheerde graslanden en braakliggende terreinen. Ze kan dominant worden in vochtige hooilanden waar extensieve begrazing plaatsvindt.

Ecologische betekenis

De zachte beharing van de plant maakt haar minder geliefd bij vee, vooral als ze ouder wordt. Toch wordt ze in jong stadium wel gegeten, en komt ze voor in voedergrasland. Ecologisch is gestreepte witbol belangrijk als waardplant voor larven van verschillende motten, zoals het witboluiltje (Mythimna impura). Ook vogels gebruiken het zaad als voedselbron.

Doordat het gras zich snel vestigt via zaden én ondergrondse uitlopers, speelt ze een rol als pioniersoort op verstoorde gronden.

Weetjes en naamgeving

De soortnaam lanatus betekent ‘wollig’ en verwijst naar de zachte beharing. Het is een duidelijk onderscheidend kenmerk ten opzichte van bijvoorbeeld Holcus mollis (zachte witbol), die kruipt via ondergrondse uitlopers en meestal in bossen voorkomt.

De plant is in graslandbeheer niet altijd welkom, omdat ze de grasmat kan verarmen en andere soorten verdringen. Toch vormt ze ook bescherming tegen erosie, en biedt ze onderdak aan tal van insecten.

Gelijkaardige soorten

Vooral Gladde witbol Holcus mollis kan met Gestreepte witbol worden verward, maar Gladde witbol heeft een ijle bloeiwijze, bloeit later, is grijsgroener en heeft opvallend lange beharing op de knopen die sterk afsteken van de meestal ontbrekende beharing op de bladscheden en bladstengel. In vegetatieve toestand lijkt Gestreepte witbol veel op Zachte dravik Bromus hordeaceus , vooral qua beharing op bladschede en knopen en ook de ‘gestreepte’ bladscheden. Zachte dravik is echter een eenjarige soort die geen zoden of pollen vormt. In dichte vegetaties van beide soorten, die vaak ook bij elkaar groeien, is een vergissing echter snel gemaakt. (Wikipedia)

In de tuin en het landschap

Hoewel gestreepte witbol geen tuinplant is in klassieke zin, duikt ze regelmatig op in ecologische tuinen, bermen en wilde hoekjes. Door haar sierlijke pluimen en haar zilverachtig aspect kan ze ook visueel bijdragen aan een natuurlijk ogende beplanting. Vooral in de vroege ochtend, als de dauw op de zachte aren blijft hangen, krijgt ze een haast etherische uitstraling.

De gestreepte witbol is een van de opvallendste grassoorten, zeker wanneer hij de hooilanden in groten getale siert met zijn roze tot lichtpurperen pluimen.