15 februari 2024

Een pin up op de catwalk… gewoon muursterretje

Als je zo nu en dan de ‘cinema’ bezoekt, ben je waarschijnlijk bekend met de sterren van het zilveren scherm. En als je meer van een voetbalshow houdt, dan ken je zeker de supersterren Messie en Ronaldo. Maar wat dacht je van astronomen en romantische zielen? Zij houden zich bezig met de echte VIP’s van het universum, de sterren aan het firmament. Van Gogh drukte het treffend uit: “Wat mij betreft weet ik niets zeker, maar als ik naar de sterren kijk, ga ik dromen.” Muzikanten kunnen dan weer de sterren van de hemel spelen, en mensen die iets te diep in het glaasje hebben gekeken, zien af en toe ook sterretjes. Iedereen kent de grote sterren, maar heb je ooit gehoord van het bescheiden muursterretje? Het heeft geen Oscar gewonnen, maar het schittert wel in zijn eigen kleine hoekje van het universum!

Het Gewoon muursterretje (Tortula muralis) is niet zomaar ‘gewoon’. Daarmee bedoelt men dat het vrijwel overal voorkomt. Je moet al ziende blind zijn om het niet op één of andere oude muur aan te treffen.

Urban celebrity

Gewoon muursterretje is als de ‘urban celebrity’ onder de mossen. Het siert wereldwijd muren en stenen in de stadsjungles. Met een hoogte van zo’n 5 cm vormt het mos schattige kussentjes. Als het vochtig is, straalt het een vrolijk geelgroen uit, maar wanneer het droog is, gaan de bladeren over in een mysterieus donker tintje. Dankzij hun lange witte haren en puntige blaadjes lijken deze kussentjes dan op mini-rocksterren met een zwartgrijze allure.

De onderste bladeren zijn kleiner dan de bovenste, wat resulteert in de vorming van een compact bladrozet. De bladeren hebben een tongachtige vorm, en op de middennerf groeit een lange, kleurloze haar zonder chlorofyl. De randen van de bladeren zijn omgerold.

Voortplanting

Het mos verspreidt zich op twee manieren: enerzijds door sporen en anderzijds door voorkiemen, ook wel ‘protonemata’ genoemd. De sporenkapsels staan rechtop op een 1-2 cm lange vruchtsteel (de seta). Deze steel heeft een langwerpige, cilindrische vorm en is vaak een beetje gebogen. De ‘peristomiumtanden’, die zich bovenaan het sporenkapsel bevinden, zijn twee tot drie keer tegen de klok in gedraaid. (Het peristomium bestaat uit een reeks hygroscopische tanden die de bovenkant van het sporenkapsel vormen.) In het begin is de seta geelachtig en naarmate het ouder wordt, verandert deze van kleur naar donkerpurper tot bruin.

Gewoon muursterretje — *Gewoon* muursterretje

Spider-man

Ooit was het muursterretje een ‘pietje-precies’ en hield het alleen van kalkstenen, maar tegenwoordig gedraagt het zich als een veroveraar die je overal tegenkomt: op muren, beton en zelfs op de grafstenen van lang vergeten schoonheden. Het muursterretje lijkt wel de “Spider-Man” van de plantenwereld, klauterend op zowel verticale als horizontale oppervlakken, zonder angst voor een beetje hoogte. En alsof dat nog niet genoeg is, heeft het een voorliefde voor droge plekken. Het muursterretje: een groene avonturier met een voorkeur voor de droge kant van het plantenleven!

Dit mos lijkt wel de zonnekoning van de mossenwereld te zijn, want het heeft een voorliefde voor zonnestralen en schrikt niet terug voor een flinke dosis droogte. Het gewone muursterretje is als een groene acrobaat die zijn evenwicht bewaart op de versteende podia van de natuur en architectuur. Dit nederig mos heeft een hart dat klopt voor de zon en de stenen waarop het troont.

Brother in arms

Het Gewoon muursterretje samen met zijn ‘Brother in arms’, het Gewoon muisjesmos. Als je de ene ziet zie je meestal ook de andere. Ze trekken vaak samen op. Het zijn beiden zonnekloppers die niet bang zijn van een beetje droogte. Ze passen zich wel aan. Toch zijn ze duidelijk verschillend. Gewoon muisjesmos is – door de lange haren – veel grijzer van kleur. De kapseltjes zijn, vooral in een vroeg stadium, gebogen. Later worden ze bruiner. Deze van het Gewoon muursterretje staan rechtop. Niet voor niets een pin up op de catwalk.