4 april 2024

Straatgras

Op mysterieuze wijze dragen woorden die beginnen met “straat” vaak een lading van minachting met zich mee. Wie zou zich willen identificeren als een straatloper? Nog erger, wie verlangt ernaar straatarm te zijn? Een straatjongen wordt al snel gezien als een ondeugende rakker, en een straatvoetballertje zal het nooit ver schoppen. Zelfs een straathond staat in schril contrast met zijn hooghartige overbuur die trots met zijn stamboom pronkt. En denk eens aan de straatkat, die met een holle blik van honger haar maaltijd moet bijeenscharrelen in de straatgoten.

Allen lijken ze beroofd van eer en glorie. Zelfs het bescheiden straatgras krijgt weinig respect; voor de meesten is het niet meer dan een hinderlijk onkruid, als het al niet straal genegeerd wordt. Het zal nooit moeders mooiste zijn, het pronkt niet met kleurrijke bloemen en blijft altijd ‘laag bij de grond’. Wie staat ooit stil om de schoonheid te bewonderen van een plukje straatgras? Misschien die straathond wel; maar dan om andere redenen.

Een nachtmerrie?

Kun je geloven dat straatgras zo’n gebrek aan waardering krijgt? Het wordt vaak afgedaan als niets meer dan ‘onkruid’, iets waar we het liefst vanaf willen. Dat is tenminste wat talloze websites ons vertellen, met gedetailleerde instructies over hoe je er effectief vanaf kunt komen. Eén van die sites schreeuwt het uit: “De nachtmerrie van elke greenkeeper en fieldmanager.” Alsof straatgras alleen maar een obstakel is voor perfect onderhouden gazons! Alsof het geen recht heeft op zijn plekje. Nou, als je van je stadsgazon een biljarttafel wilt maken, dan begrijp ik je misschien nog wel. Maar gelukkig heeft straatgras tenminste nog een thuis: op straat!

Het bestrijden van straatgras is de laatste jaren steeds lastiger geworden. Strengere eisen, die een positief effect hebben op het milieu, hebben de chemische bestrijding van straatgras (gelukkig) aan banden gelegd. Daardoor is het voor velen een moeilijk te bestrijden ‘onkruid’.

Voorkomen

Straatgras (Poa annua) — **Straatgras** (*Poa annua*)

Misschien groeit het straatgras zelfs aan je voordeur. Het is te vinden tussen stoeptegels, in gazons, in stadstuintjes, in de straatgoot, op parkeerplaatsen, op plekken waar honden worden uitgelaten en op allerlei zogenaamde ruderale plekken. Het groeit zowel op relatief schaduwrijke plaatsen als in de volle zon. De soort kan zelfs standhouden in licht brakke milieus. Zelfs van een dakgoot is het niet vies.

Het lijkt een voorkeur te hebben voor vastgelopen grond en voor kiertjes tussen tegels en straatstenen.

Je kunt er gerust over lopen, dat doet straatgras geen kwaad. Het is goed bestand tegen betreding.

Je ziet het ook altijd bloeien: de kleine pluimen met witte tot lichtgroene aartjes steken altijd weer de kop op. Straatgras is een een- of tweejarige plant met een ondiepe beworteling.

Straatgras herkennen

Straatgras is één van de ongeveer vijfhonderd soorten beemdgras. Beemdgrassen hebben een onbehaarde stengel en bladeren, en bloeien rijkelijk met open pluimen.

Op de overgang van de bladschede, het deel van het blad dat om de stengel zit, en de bladschijf, het deel dat van de stengel afwijst, is een puntig tongetje te zien. De bladeren zijn lijnvormig, dat wil zeggen lang en smal en over praktisch de hele lengte even breed, en zijn vaak gerimpeld of geplooid. Ze eindigen in een bootvormige punt. Kenmerkend voor beemdgras zijn de twee evenwijdig lopende lijnen op het blad dicht bij de middennerf. Bij straatgras is dit pas goed te zien als men het blad tegen het licht houdt. (Bron: Hortus Botanicus Leiden; Stoepplantje van de week)

Superoverlever

Verbaas je over de verborgen kracht van straatgras: een bescheiden bundel van intens groene sprieten, een delicaat bleke bloeipluim, en wortels die slechts een oppervlakkige grip op de aarde hebben. Maar laat je niet misleiden door zijn nederige gestalte, want deze plant heeft een verrassend robuuste natuur. Met een hoogte die zelden meer dan een twintigtal centimeters bereikt, verspreidt straatgras zich moeiteloos vanaf het prille begin van de lente. Zijn lichte, bijna etherische bloeipluim zaait overal ontelbare zaadjes. En wees niet verbaasd als je hem aantreft in de ijzige vrieskou. Het trostseert temperaturen tot -15°C zonder te verzwakken. Dit gras is een meester in overleving, waardoor het bijna het hele jaar door te vinden is, en andere planten vaak te snel af is. In een paar weken tijd kan het straatgras van zaadje tot een volwassen plant uitgroeien.

Leuk om weten

Straatgras is eigenlijk ontstaan uit een intrigerende kruising tussen twee andere beemdgrassen, Poa infirma en Poa supina. Het is alsof de natuur zelf een experiment uitvoerde en per toeval een meesterwerk creëerde. Deze onverwachte samensmelting bleek verrassend succesvol te zijn en heeft zich over de hele wereld verspreid. In de Benelux is het zelfs uitgegroeid tot een alomtegenwoordige verschijning, een bescheiden maar vastberaden heerser over de grasvelden en stedelijke landschappen.