2 mei 2025

Brandnetel – een prikkelend wonder uit de natuur

Onze Nederlandse medewerkster Andrea Bleeker (herboriste) maakte een interessant filmpje over het bereiden van brandnetelsoep.

Wie ooit onvoorzichtig een brandnetel (Urtica dioica) heeft aangeraakt, herinnert zich vooral het stekende gevoel dat de plant achterlaat. Maar wie dieper kijkt, ontdekt één van de meest veelzijdige planten van onze streken, met een rijk palet aan culinaire en medicinale toepassingen. Eeuwenlang werd de brandnetel niet alleen gedoogd, maar gekoesterd als bondgenoot in de keuken en de kruidengeneeskunde.

Een voedzaam kruid op het bord

Er staan nu prachtige brandnetels in de natuur. Wanneer je ze wilt oogsten, doe dat dan voordat de plant gaat bloeien. Want de kwaliteit van het blad holt dan hard achteruit.

Hier is een eenvoudig recept van een heerlijke brandnetelsoep:

De jonge toppen van de brandnetel, geplukt in het vroege voorjaar, zijn een ware delicatesse. Ze bevatten meer ijzer dan spinazie, meer eiwitten dan men van een wilde plant zou verwachten, en een overvloed aan vitaminen zoals A, C en K. Brandnetelsoep is wellicht de bekendste toepassing: een romige, groene soep die doet denken aan prei of spinazie, maar met een subtiele, aardse toets. In Italië roert men brandnetels door de risotto. In Georgië zijn ze een klassiek ingrediënt in pittige stoofpotjes. Gedroogd kunnen ze dienen als kruidige thee of als smaakvolle toevoeging aan brooddeeg of pannenkoekenbeslag.

Wie brandnetels als groente wil gebruiken, blancheert ze kort om de stekende haartjes te neutraliseren. Wat overblijft is een milde, nootachtige smaak, geschikt voor pesto, quiche, omelet of zelfs als vulling voor ravioli.

Geneeskracht uit de prikkels

Al sinds de Oudheid wordt brandnetel ingezet als geneeskruid. Plinius de Oudere beschreef al haar heilzame werking bij gewrichtsklachten. In de middeleeuwen werd de plant gebruikt om het bloed te zuiveren en het lichaam te ‘ontslakken’ na een lange winter.

Moderne kruidengeneeskunde bevestigt die eeuwenoude kennis: brandnetel werkt vocht afdrijvend, ontstekingsremmend en ondersteunt de werking van de nieren. De wortels worden verwerkt in preparaten tegen goedaardige prostaatvergroting. Het blad, meestal als thee of tinctuur, bevordert de spijsvertering, verlicht hooikoorts en helpt bij huidaandoeningen zoals eczeem. Zelfs bij reumatische pijnen worden verse brandnetels gebruikt in een eeuwenoude, controversiële therapie: ‘urtificatie’, waarbij men bewust de huid prikkelt om de bloedsomloop te stimuleren.

De plant van overvloed

De brandnetel is een typische plant van stikstofrijke bodems – ze groeit waar mensen wonen, waar compost ligt, waar de grond leeft. Misschien is dat geen toeval: ze herinnert ons eraan dat genezing en voeding vaak te vinden zijn in het ongezochte, het wilde, het spontane. Haar prikkels beschermen haar tegen achteloos plukken, maar wie de moeite neemt om haar te leren kennen, wordt rijkelijk beloond.